Ahlak
Davranış
Tutum
Değer
Bir sorunu ele alış biçimi,
bir kimsenin bir sorun
karşısında tuttuğu yol,
davranış şeklidir.
Bir toplumda
benimsenmiş ve
yaşatılmakta olan her
türlü duyuş, düşünüş,
Mizaç, tabiat, huy.
İnsanlarda bulunan iyi ve
kötü tüm özellikleri
kapsamakla birlikte daha
çok güzel davranışlar için
kullanılır.
İnsanların dışarıya
yansıyan her
türlü hal ve
hareketleridir.
Güzel Ahlaki Tutum ve Davranışlar
“Müminlerin iman bakımından en mükemmeli, ahlak
bakımından en güzel olanıdır.” (Hadis)
“O takva sahipleri ki, bollukta da darlıkta da Allah
için harcarlar; öfkelerini yutarlar ve insanları
affederler. Allah da güzel davranışta bulunanları sever.”
dinkulturuahlakbilgisi.com
Hz. Muhammed’in yaşantısını örnek alan kişi iyi bir Müslüman olur.
“Andolsun, Allah’ın Resulünde sizin için Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı uman, Allah’ı çok zikreden
kimseler için güzel bir örnek vardır.” (Ayet) “Sen elbette yüce bir ahlaka sahipsin.” (Ayet)
Önceleri inanç, ahlak konularında bir çok yanlışın içinde olan insanların kısa sürede yanlışlarından vazgeçip
örnek şahsiyetlere dönüşmesinde Hz. Muhammed’in ttum ve davranışlarının rolü büyüktür.
“Allah’ın rahmeti sayesinde sen onlara karşı yumuşak davrandın. Eğer kaba, katı yürekli olsaydın onlar senin
etrafından dağılıp giderlerdi…” (Âl-i İmrân, 159)
Hz. Aişe’ye (r.a.) Hz. Muhammed’in ahlakı
sorulduğunda “O’nun ahlakı Kur’an’dır.” demiştir.
“Sizden biri kendisi için istediğini
(Müslüman) kardeşi için de istemedikçe
İslam, insanlara iyiliği emretmiş ve
kötülük yapmayı yasaklamıştır.
“… İyiliği emret, kötülükten alıkoy…” (Ayet)
(gerçek anlamda) iman etmiş olamaz.”
(Hz. Muhammed (s.a.v)
“Müslüman, dilinden ve elinden (gelecek
kötülükler konusunda) Müslümanların
güven içinde oldukları kimsedir.” (Hz. Muhammed)
Öz Denetim
Öz denetim: Kişinin dışarıdan baskı olmadan, davranışlarını denetleyip sınırlaması,
kendini kontrol edebilmesidir.
Toplumsal ilişkilerin sağlıklı bir şekilde yürüyebilmesi için insanların kendilerini öz
denetime tabi tutması gerekir. İnsan bu sayede davranışlarını ve isteklerini kontrol eder.
İslam’a göre her Müslümanın hal ve hareketlerinde uyması gereken birtakım
kurallar vardır. Bu kuralların amacı insanları güzel davranışlara yönlendirmek ve
Yüce Allah’ın rızasına uygun olmayan tavırlardan da sakındırmaktır.
“Nerede olursan ol Allah’a karşı gelmekten sakın; yaptığın kötülüğün arkasından bir iyilik yap ki bu (o kötülüğü)
yok etsin. İnsanlara karşı güzel ahlakın gereğine göre davran.” (Hadis-i Şerif)
Her şeyi gören ve bilen Allah’a inanan insan, yaptıklarının bilindiğinin farkında
olur. Bu bilinç inanan insanı, doğruluğa ve kontrollü bir hayata sevk eder.
Yaptığının karşılığını göreceğine inanan bir Müslüman her daim kendisini öz
denetime tabi tutmalıdır.
dinkulturuahlakbilgisi.com
“İnsanoğlu kendisinin başıboş bırakılacağını mı sanır?” (Kıyâmet suresi, 36)
“Nefsini arındıran elbette kurtuluşa ermiştir.” (Şems suresi, 9)
İbadetler Müslümanın öz denetim sahibi olmasını sağlar. Namazı hakkıyla kılan kişinin
kötülüklerden uzak durması gerekir. Bilinçli olarak oruç tutan kişi nefsine hakim olmayı,
sabretmeyi bilmelidir. Zekat, sadaka veren kişi zor durumda olan insanların halinden anlamalıdır.
Kişinin kötülük ve haksızlıklara karşı duyarlı olması ve bu konuda üzerine düşen
sorumlulukları yerine getirmesi de gerekir. Müslümanların kendi iç
dünyalarındaki duyarlılığın sosyal hayata yansıması gerektiğini bildirmektedir.
Hz. Muhammed (sav) öz denetimin insanlar arasındaki ilişkiyi düzenleyen boyutuna dikkat çekmektedir:
“Bir kötülük gören kişi onu eli ile düzeltsin. Buna gücü yetmez ise dili ile düzeltsin. Bunu da yapamazsa
kalbi ile o kötülüğe karşı tavır koysun (onu hoş görmesin) ki bu da iman eden kişinin
asgarî yapması gereken şeydir.”
dinkulturuahlakbilgisi.com
“Kendi nefsinin arzusunu kendisine ilah edineni gördün mü? Ona sen mi vekil olacaksın?” (Furkan suresi, 43)
Öz Denetim
Allah, kendini beğenmiş, kibirli, insanlara tepeden bakan, insanları küçümseyen
kimseleri sevmez. Böyle kimselere «Unutma! Senden büyük Allah var.»
hatırlatmasında bulunulur.
“…Namazı da dosdoğru kıl. Çünkü namaz insanı hayâsızlıktan ve kötülükten alıkoyar...” (Ankebut suresi, 45)
“Siz, insanlar için ortaya çıkarılmış en hayırlı ümmetsiniz; iyiliği emreder, kötülükten alıkoyar ve
Allah’a inanırsınız.” (Âl-i İmrân suresi, 110)
